LAMAİZM (TİBET BUDİZM'İ) NEDİR

Tibet'te uygulanan Budizme Lamalizm adı verilir. 650 yıllarında bir Hintli misyonerin zamanın hükümdarlarını budizmin en büyük din olduğuna inandırmasıyla Tibet'e girmiştir. Hint dilinden bir çok metinler Tibetçeye tercüme edilmiş ve rahiplerin tevsirleriyle beraber takriben üçyüz cildin üzerinde bir kitap serisi ortaya çıkmıştır. Tibet rahiplerine Lama denir. Lamalar diğer Budist ülkelerindeki rahiplerden daha değişik bir yapıya sahiptirler, sadece dini işlerde değil, siyasetle de uğraşırlar. Hukümet  makamlarını ellerinde tutarlar. Halkın nüfusunun yedide biri rahipler sınıfını oluşturur. Üç binin üzerindeki manastırla Tibet'in iktisadi hayatına tamamen hakimdirler. Tibet'in geçici hükümdarı Dalai-Lama, Ruhani hükümdarı ise Taşi-Lama veya öteki adıyla Pançen-Lamadır. Yetkileri daha geniştir. Bu iki büyük lama tanrıların insan biçimine bürünmüş görüntüleridir. Bunlardan biri ölünce, Lamalar, tanrının yeniden insan olarak ortaya çıkacak görüntüsüyle kaynaşmış olduğuna inandıkları çocuğu aramaya başlarlar. Dalai-Lamanın yerine geçecek olan çocuk 1935 yılında şöyle seçilmiştir; Büyük Lamanın ölümünden son 49 gün sonra Çin'de bir köy evinde doğan çocuğu imtihan etmek için bir grup Lama ile beraber çocuğun evine gittik. Kapıdan içeriye girdiğimizde çocuk bizi dikkatle karşıladı ve Sera-Lama diye bağırarak hizmetçi kılığında olmamıza rağmen başımızdaki idarecimize koştu. Hiççekinmeden on üçüncü Dalai-Lamadan kalan tesbihi birbirinden farklı dört muhtelif tespih arasından bir keresinde buldu. İkinci imtahanda ise Dalai-Lamanın hizmetçilerine çağırmak için kullandığı davulunu aynı şekilde yapılmış bir çok davulun arasında bir kerede tanıdı. Yine aynı şekilde eski Dalai-Lamanın bastonunu gümüş ve fildişiyle süslü diğer bastonlara dahi aldırmadan buldu. Çocuğun vücudunu muayene ettiklerinde Buda'nın işaretlerini bulduk. Büyük kulakları ve dört kollu tanrı Patmapani'yi tasvir eden ikinci bir çift kol yerleri çocukta mevcuttu.Tibetlilere göre Dalai-Lama bir yaşayan tanrıdır. O kurtarıcı Buda'dır. Dünya ve ahiret arasındaki aracılığı, rahiplik gibi hizmetleri yanında, tibet hükümetinin politikasını da o yürütür. Pançen-Lama Tibet'in ikinci adamı ve büyük alimidir. Dalai-Lama hükümeti yönetirken, Pançen-Lama din işlerini düzenler. Tibetteki son gelişmelerde bu durum bozulmuştur. Kızıl Tibete hakim olmasından sonra Pançen-Lama komünist taraftarı olarak politik hakimiyetini sürdürürken, 14. Dalai-Lama sığındığı Hindistan'da mülteci olarak yaşamaya başlamıştır. Lamaizmin tanrıları saymakla bitmez. Eski bon dinin çıplak ve dev figürleriyle kaynaşmış olan dini bir karışım ortaya çıkar.Tespihler, büyü kağıtçıkları, dua reçeteleri, dua bayrakları, mukaddes formüller yazılmış kağıtlar, mabetlere asılmış veya gelip geçenler tarafından çevrilen dua formülleriyle dolu büyük çarklar. Bu dine gizemli bir hava verir. Dua çarkları oldum olası dikkati çekmiştir. Gelip geçenlerin çevirmesiyle rüzgarla yel değirmeni gibi dönen bu çarklar Lamaizmin meşhur dua formülü olan Ommanipadmehum'u tekrarlar.