19 Temmuz 2013 Cuma

MEHTERAN NEDİR. KİMLERDEN OLUŞUR ?

Mehterhane Yeniçeri Ocağı'nın parçası sayılır. Bütün İslam devletlerinde hükümdarlık simgesi olarak "tabılhane", Osmanlılarda "Mehterhane" adıyla kuruldu. Mehterhane'nin, Anadolu Selçuklu Sultanı III. Keykubat'ın Osman Gazi'ye "Beylik" verdiğini belirtmek üzere tabl (davul) ve a'lem gönderdiği ve 1299 tarihinde kurulduğu kabul edilir.Mehterhanenin amiri olan mehterbaşı zurnazenbaşı, yardımcısı olan tablzenbaşı, başmehter ağa, zilzenbaşı, boruzenbaşı ve nakkarezenbaşı üzerlerine al renkli çuha biniş ve çakşır, ayaklarına sarı mest giyerler, başlarına da yine al destar sararlardı. Mehter başçavuşu kapaklı kollu,sarı dar entari ve sarı mest giyer, başına yeşil destar sarardı. Diğer mehteran lacivert ya da siyah renkli çuha biniş ve al renkli çuha ya da bez çakşır, ayaklarına da al mest giyerler, başlarına yeşil destar sararlardı. Savaşta askeri düzende, saflar halinde yürüyen mehterin heybet veren bir görünüşü vardır. Padişah seferde iken mehter takımı iki misline çıkarılır ve saltanat sancaklarının arkasında durup tabılhane çalarak konak yerine kadar giderler, her ikindi zamanı Otağ-ı Hümayun(eğer Padişah katılmamışsa Serdar-ı Ekrem'in çadırı) önünde nevbet vururlardı. Mehterin aynı makamdan birçok parçayı ard arda çalmasına "nevbet vurma" denirdi.  Nevbet vuracak mehteran, nakkareciler bağdaş kurmuş, diğer sazlar çalanlar da ayakta yarımay biçiminde dizilirlerdi.Mehterbaşı elinde çevgan olarak yarın halkanın ortasında durur. İçoğlan başçavuşu'nun "Vakt-i sürür ü safa mehterbaşı, hey hey" diye bağırmasıyla nevbet vurulmaya başlardı. Nevbet, gülbank çekilerek dualarla bitirilir, sonra mehterler "temenna" ederlerdi.
Önceleri günde beş kez her namazdan önce nevbet vuran Mehterhane-i Hakani, Fatih Sultan Mehmed döneminde yalnız ikindi namazlarından önce çalmaya başladı. Bunu dışında cülûslarda, kılıç alaylarında, zafer müjdesi geldiğinde, arife divanlarında,şehzade ve sultanların doğum ve sünnet düğünlerinde de çalardı. On yedinci yüzyılın sonunda ve Onsekizinci yüzyılda Topkapı Sarayında Demirkapı denen yerde, ayrıca Eyüpsultan, Kasımpaşa, Galata, Tophane, Beşiktaş, Rumelihisarı, Yeniköy, Kavak, Beykoz, Anadoluhisarı, Üsküdar gibi semtlerde geceleri yatsı namazından sonra ve halkı sabah namazına kaldırmak için güneş doğmadan hemen önce nevbet vurulur, Böylece subaşılar ve kadılar uyandırılırdı.

Hiç yorum yok:

Yorum Gönder