20 Temmuz 2013 Cumartesi

OSMANLIDA HEKİMBAŞI VE ÖZELLİĞİ NEDİR ?



İlmiye sınıfından olan Hekimbaşı ülkenin en tanınmış, en bilgili hekimi olarak seçilirdi. Asli görevi Padişah'ın özel hekimi olarak sağlığını korumaktı.Bu sebeple örneğin yemekler sırasında olduğu gibi sık sık Padişah'la beraber bulunurdu. Padişah Saray'dan ayrıldığında alaya hekimbaşı da katılırdı. Padişah'la birlikte sefere de çıkar ve kendisine "menzil tayinatı" adıyla yüksek bir tahsisat verilirdi. Padişahlar hekimbaşılarla özel görüşme yapmak istediklerinde, onlara gönderdikleri davet yazıları samimi, hatta saygılı denecek "Hazık hekimlerin  simgesi; bilgin hekimlerin en hazıki; Zamanın Kalinus'u; Devrin Hippokrates'i; ruhların ve bedenlerin tarihini yazan; hastalıkları ve dertleri yok eden; Yüce Allah'ın yardımı bağışlanmış olan; Kapımızda Hekimbaşı olan biçimindeki ifadeler kapsayan "elkab"la başlardı. Diğer erkan ve rical de hekimbaşılara karşı çok saygılıydılar.
Diğer taraftan Hekimbaşılar "seretıbbâ-i Hassa" olarak "Etıbbâ -i hassa denilen Saray hekimlerinin, "reis ül-etibbâ unvanı ile de tüm sağlık işlerinin başındadır. Cerrahbaşına bağlı "Saray cerrahları"nın görevi şehzadelerin sünnetleri ve Saray'a alınacak hadım ağalarının muayeneleri idi.Ancak Saray'da cerrahbaşı ve cerrahla,  kehhalbaşı ve diğer göz hekimleri ile Saray dışındaki bütün hekimler ve diğer sağlık personeli ve müneccimler hekimbaşı'ya bağlıdır. Bir hekim dükkan açma izni almak için önce "hekimbaşı"ya başvururdu. Hekimbaşı hekimin yetkili olup olmadığını inceledikten sonra bunlara bir senetle resmi verilirdi. Yeni hekimbaşıya önce sadrazam hil'at giydirerek göreve başlatır, sonra Darü's-Saade ağası da Enderun'a girebileceğini belli eden bir hil'at giydirirdi. Bütün bu ayrıcalıklarına rağmen hekimbaşı, teşrifatta en son sırada yer alır, merasimlere hil'atla değil (sancaklı) aba ve örfi sarık ile katılırdı. Hekimbaşı Padişah ölünce sadrazam ile birlikte görevinden uzaklaştırılırdı. Hekimbaşıların makamı Topkapı Sarayında Fatih zamanında yaptırılmış olan "Başlala Kulesidir" Burada bir de eczahane bulunmaktadır. Hekimbaşılar Nefs-i Hümayun (Padişah'ın şahsı) ve Hanedan için gereken ilaçları eczacının başında durarak yaptırırlar, kutu ve şişelere koydurup başlala ile birlikte mühürlerdi. Yine her yıl Nevruz'da anber, afyon özü ve kokulu otlardan "nevrûziye macunu" hazırlatırdı.

Hiç yorum yok:

Yorum Gönder