19 Temmuz 2013 Cuma

SİNDİRİM AYGITI VE GÖREVLERİ NELERDİR ?


Sindirim aygıtı besinleri kan ve hücreler tarafından kolayca emilebilen yalınç maddelere dönüştürür ve sindirim adını alan bu süreç boyunca oluşan artıkları boşaltır. Sindirim aygıtı, iki bölüme ayrılır:
1- Sindirim Borusu : Ağızdan anus'a (Makat) kadar uzanır. 8-10 metre uzunluğundadır. Çapı her yerde aynı değildir. Birçok organdan meydana gelir.
2- Sindirim Bezleri: Sindirime yardımcı olan sıvılar salgılar. 
Sindirim borusu : Bir dizi organdan oluşur. En önemlileri, ağız, yutak, yemek borusu, mide ve bağırsaklardır.
AĞIZ :  Sindirim borusunun başlangıç noktasıdır. Dıştan dudaklarla yanaklar, içten damak ve arkadan genizde sınırlanmış bir boşluktur.Ağız, sindirimde önemli görevleri olan iki organ taşır. Dil ve dişler. Dilde tat almamızı olanaklı kılan tat alma cisimcikleri (kabarcıklar) bulunur. Dil, hareket ederek lokmanın oluşmasına ve konuşmaya yardımcı olur. Dişler, özel bir kemik dokusundan oluşan organlardır.Çene kemiklerindeki alveol (diş yuvası) denen çukurlara yerleşmiştir. Dişin ortasında öz odacığı adını alan bir boşluk içine giren kan damarları ve sinir telleri canlı diş özünü oluşturur.Üstündeki fildişi tabakası diş özünü , çene kemiğinin dışında kalan taç kısmını kağlayan mine tabakası ise fildişini korur. Çene kemiğinin içinde kalan kök kısmı seman tabakası ile örtülüdür. Taç kısmının şekline göre, dişlerin çiğneme olgusunda değişik görevleri vardır. Keskin kesici dişler kesmeye, köpek dişlerinin sivri taçları parçalamaya yarar. Küçük azılarla büyük azılar besinleri ezer öğütür. İnsanda dişlerin çeşitliği değişik besinler yiyebilmesini ve biyolojide "her şeyden yiyenler" (Omnivore) sınıfına girmesine neden olur.
YUTAK : Huni şeklinde genişçe bir boşluktur. Ağızdan gelen besinler yemek borusuna inmeden yutaktan geçer. Gırtlakla solunum yollarına yemek borusuyla sindirim organlarına açılır.Östaki borusu ile kulağa bağlıdır. Aynı anda yutmak ve nefes almak olanaksız olduğundan bir büzgen kas sistemi (Epiglotis-gırtlak kapağı ve glotis gırtlak dili) harekete geçerek yutma sırasında havanın soluk borusuna solunum sırasında ise lokmanın yemek borusuna geçişini engeller. Yani yutarken soluk alma, soluk alırken ise yutma eylemleri durur.
YEMEK BORUSU: Diyafram kasını delerek mideye açılan 20-25 santimetre uzunluğunda bir borudur. Lokma peristaltik (solucan halkalarının hareketlerini andıran) kasılmalarla yemek borusundan aşağı iner.
MİDE . Biir tür torbadır. Mide ağzı (kardia) ile yemek borusunda mide kapısı (pilor) ile ince bağırsağa açılır. Mide sindirim sürecinde besinleri etkileyen mide suyunu salgılar.
BAĞIRSAKLAR: Sindirim borusunun en uzun kısmıdır. Şu bölümlerden oluşur:
İNCE BAĞIRSAKLAR:Boyu 6-7 metre çapı ise 3 yada 3 santimetredir. Karın boşluğunda kıvrılarak bağırsak paketi veya kütlesi oluşturur. İnce bağırsağın mukoza'sında (sümüksel gömlek) çok sayıda kıvrım ve çıkıntılar bulunur. Bunların görevi, belirli besinleri emmek ve bağırsak suyunu salgılamaktadır. İnce bağırsak üç bölümden meydana gelir. Oniki parmak bağırsağı (duodenum) boş bağırsak (Jejunum) ve kıvrımbağırsak (ileum)
KALIN BAĞIRSAKLAR: Boyu yaklaşık bir buçuk metre çapı 5-8 santimetredir. İnce bağırsağın kıvrımbağırsak bölümü ile kalın bağırsak arasında besinlerin kalın bağırsaktan ince bağırsağa geri gitmesini engelleyen bir kapakçık bulunur (ileum-çekum kapağı). Kalın bağırsağın başlangıç bölümünde kör bağırsak (çekum) denen bir kıvrım göze çarpar. Solucansı takı (apandis) kör bağırsakta bulunan ince ve kısa bir uzantıdır. Kör bağırsaktan sonra sağ (yükselen) kalın bağırsak ve göden bağırsağı (rektum) gelir. Göden anus'tan (makat) son bulur.Anusun bitiminde büzgen kaslar vardır.
SİNDİRİM BEZLERİ : Sindirim bezleri sindirim ve özümleme (assimilasyon) süreçlerine katkıda bulunan maddeleri salgılar. Bu bezlerin bazıları sindirim borusunda (içbezler) diğerleri ise bu borunun dışında (dışbezler) bulunur.Dış bezler boşaltma kanallarıyla sindirim borusuna bağlanır.Sindirim bezleri şunlardır:
TÜKÜRÜK BEZLERİ: Tükürük salgılarlar. Ağız etrafındaki konumlarına göre çene altı, dil altı ve kulak altı tükürük bezleri adını alırlar.
PANKREAS . Onikiparmak bağırsağına boşalan pankreas özsuyunu salgılar.
KARACİĞER: Sindirim aygıtının en önemli ve en büyük bezidir. Ağırlığı yaklaşık iki kilodur. Öd sıvısını salgılar. Öd kesesinde depolanan öd suyu gerektiği zaman koledok kanalından geçerek onikiparmak bağırsağına boşalır.
SİNDİRİM: Sindirim aygıtını oluşturan organlarda yer alan mekanik eylemlerle kimyasal olguların hepsine sindirim denir. Sindirim sürecinde besinler organizma tarafından özümlenebilen maddelere dönüşür.Sindirim eylemleri şunlardır:
MEKANİK SİNDİRİM EYLEMLERİ
1- Çiğneme,
2- Tükürükle karışma,
3- Yutma,
Peristaltik (sığamsal) hareketler,
5- Boşaltma.
KİMYASAL SİNDİRİM EYLEMLERİ
1- Midede sindirim,
2- Bağırsakta sindirim
3- Maddelerin emilmesi

Hiç yorum yok:

Yorum Gönder