Solunumla yolları ve akciğerlerden meydana gelen solunu aygıtı, oksijenin kana geçmesini sağlayan ve yaşamsal önem taşıyan bir düzendir. Solunum yolları ve akciğerler insanoğlunun vücudundaki büyük kan dolaşım şebekesini sağlar. Oksijenli havayı almamıza ve vücudumuzda oluşan karbondioksitle yüklenen havayı dışarıya atmamıza katkıda bulunan organların tümüne solunum aygıtı denir. Aygıt iki bölümde incelenir. 1--Solunum yolları, 2- Akciğerler.
SOLUNUM YOLLARI : Ağız, burun boşlukları, yutak, gırtlak, soluk borusu ve bronşlardan oluşur. Ağız ve yutak hem solunum hem sindirimde görev aldıklarından bu iki aygıtın ortak organlarıdır. Sindirimde bu iki organın en önemli özelliği yutma sırasında harekete geçen bir kapakçık sistemi ile lokmanın soluk borusuna geçişini engellemektir.
Burun boşluklarının içi sümüksü zarla örtülü kıvrımlarla kaplıdır. Bu zarın salgıladığı sümük'le burnun içindeki tüycükler dışarıdan gelen havayı ısıtır nemlendirir ve havadaki toz zerreciklerinin geçişini önler.
Gırtlak, aşağıda soluk borusunun başlangıcında yukarıda yutağa açılır. Yutakla arasında gırtlak kapağı (epiglottis) bulunur. Havanın geçişi sırasında ses çıkarmamız ve konuşmamızı sağlayan ses telleri de gırtlak'tadır. Gırtlak bir dizi kıkırdaktan oluşur. Bu kıkırdaklardan en çıkıntılısına Adem Elması da denir.
Soluk borusu, birçok kıkırdaktan meydana gelen bir borudur. İçi titrek tüylü epitel ve koruyucu yapışkan sıvılar salgılayan hücrelerle kaplıdır.Soluk borusu ana bronş denen iki kıkırdak boruya ayrılır. Bunlar akciğerlere girerek dallanır akciğerlere yayılır.
AKCİĞERLER : Akciğerler pembe renkli iki organdır. Üstleri plevra denen iki yapraklı akciğer zarıyla örtülüdür. Yaprakların arasındaki ince boşluğa plevra boşluğu ve boşluktaki çok az miktardaki sıvıya plevra sıvısı denir.Bu sıvı solunumda göğüs kemiklerine sürtünen akciğerlerin zedelenmesini önler.Sol akciğer sağ akciğerden daha küçüktür. Lop denen iki parçaya ayrılır. Ön ve içe bakan bölümündeki çukurda yürek bulunur. Sağ akciğer üç loptan oluşur. Akciğerlere soluk borusunun ikiye ayrılmasıyla oluşan birer bronş girer. Bronşlar yeniden iki üç dala onlar da bronşçuk denen dalcıklara ayrılır.Bronşçuklar alveol adını alan çok sayıda hava keseciğine açılır. Akciğerlere bronşlarla birlikte akciğer atardamarının birer kolu girer. Atardamar bronşlara paralel olarak dallanır sonunda her hava keseciğini saran birer kılcal atardamar ağı oluşturur. Kılcal atardamarlar, kılcal toplardamarlara bağlıdır. Bunlar birleşerek akciğer toplardamarcıklarını veen sonunda akciğerden çıkan dört akciğer toplardamarını meydana getirir.
SOLUNUM : Solunum, çevreden alınan oksijeni hücrelere taşımak, hücrede oluşan karbon dioksiti atmaktır. Bu gazları akciğerlerden hücrelere ve hücrelerden akciğerlere kan taşır.Solunum görevleri iki türdür.1- Havalandırma, 2- Hematosis (kirli kanın, temiz kana dönüşmesi.) HAVALANDIRMA, mekanik bir görevdir. Soluk alma ve verme hareketleriyle hava akciğerlere girer ve çıkar. oluk alırken, hava boş akciğerlere dolar, diyagram aşağıya iner. Normal bir soluk almada akciğerlere yarım litre hava girer. Kaburga kasları da harekete geçerse, zorlanan göğüs kafesi genişler , akciğerler yaklaşık iki litre hava alabilir.(derin soluk alma) Soluk verirken kaslar gevşer kaburgayla diyafram akciğerleri sıkıştırır ciğerlerdeki hava dışarı çıkar (normal soluk verme). Çok hava çıkarmak için zorlanınca yaklaşık bir buçuk litre daha hava atılır.(yedek hava). Ancak alveollerde bir litre kadar hava kalır (artık hava) ve hiçbir zaman atılamaz. Akciğer yaklaşık 5 litre hava alabilir. Ancak derin solunumda hareket eden hava hacmi 3.5-4 litreyi geçmez. Buna yaşamsal hava hacmi denir.
HEMATOSİS : Kanın temizlenmesi kimyasal bir süreçtir. Kan oksijeni akciğerlerden hücrelere karbon dioksiti hücrelerden akciğerlere taşır. Hematosis iki evreyi kapsar.
1-Akciğer alveollerindeki havanın oksijeni alyuvarların hemoglobinine geçer, kan plazmasında erimiş olan karbon dioksit kandan ayrılır. Böylece kan temizlenir ve hücreleri besleyecek nitelikte oksijenli kana dönüşür.
2- Hücrelerde ise bu sürecin tersi yer alır, şöyleki, oksijenli hemoglobin (oksihemoglobin) oksijenini hücreye, hücre ise karbon dioksitini kanın plazmasına bırakır. Bu sürece hücre solunumu alveollerdekine alveol solunumu denir.
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder